|
Zente chen'istoria e
chena paraula
|
Italiano |
de Giovanni Falconi
Cando ando a sa 'idda mia e faeddo in Sardu est un'atera cosa. Su faeddu ch'essit
siguru e pretzisu. No isto che disperadu a s'attrocca-attrocca chirchende in sa memoria
sas paraulas chi no mi 'enini prontas a sa limba pro narrere su chi cherzo narrere. Ca sa
limba chi mi at imparadu mamma est in su sambene no in sa memoria comente cussa chi appo
imparadu in iscola. In logu meu cun cuddos chi faeddan che a mie est comente chi mi
s'aberzat sa mente in unu chelu 'e lughe; faeddo e cumprendo comente si cumprendet cando
sa limba faghet parte de te mantessi. No est unu cuntzettu imparadu a memoria ma un fattu
creschidu intro e mene impare cun sos ossos e cando no l' impito est comente chi mi
manchet unu melmu. Custu 'eo pesso e custu l'an cumpresu puru chi an' su podere. E ana
nadu e ana pessadu: (si eo resesso a faghere ismentigare a una zente sa limba chi custos
ana in su sambene dae minores e bi lis cambio cun sa mia, eo lis trunco sas raighinas e
los appo pro sempre in manu mia. Ca a issos 'enit forzadu de imparare sa mia ca so eo chi
appo su podere e issos an bisonzu de me; ma eo de sa limba issoro nde poto faghere a
mancu , anzis non m'interessat pro nudda.)
Ma in custu istadu non fin tottu chi devian diventare omines? E ite omines semus si no
ischimus faeddare mancu sa limba chi finzas a pagu tempus faghet faeddaian tottu.
Ite zente semus? Zente chena istoria e chena paraula. Zente chena connoschenzia.
No amus pius mancu su c'amus ereditadu. Semus una zente chi si est frimmada a sa
connoschenzia de su tzappu. Isperiamunos unu pagu in giru a bidere ite damus nois a sos
ateros: unu nuraghe fattu dae cando mancu s'ischit pius, tres barveghes lamentosas
pius de sos 'ervegarzos. Battoro immagines de terra e de mare de granitu e de mudeju. Logu
chi at fattu Deus o chi an fattu una ratza de zente chi forsis nemmancu amus sambene.
Devimus muntennere su chi amus, custu est beru: ma it' est si chi amus si no bi est sa
limba chi ti assicurat chi cussas cosas sunu istadas fattas dae nois e no dae carchi
attera zente. Eo appo fattu pagas iscolas ma fia appassionadu de istoria. E isco tottu de
s'istoria italiana dae Muzio Scevola a Pietro Mica a Enrico Totti. Omines chi no ana fattu
istoria pius de cantu no l'apan fatta Mariano o Ugone; e tando pruite cussos bi sunu in
sos liberos de sos istudentes e custos no bi sunu? Ca nois semus chena istoria. Ca no
semus una zente.
Ca no devimus essere una zente. E no devimus aere un'istoria. E no amus pius una limba.
Ca no devimus aere una limba. Ca nos ana imparadu chi a faeddare su sardu est signale de
ignoranzia. Cosas pius jaras de custas eo no bi la fatto a nde pessare ma gia est jara
s'insistenzia de nos faghere abbarrare tontos.
E pro cussu , pro fagher ischire chi alu sa limba no est morta de su tottu, chi eo fattu
custu tramunu in Internet; pro proare.
Custas pagas paraulas sunu istadas pessadas in sardu e iscrittas in sardu.
Pro cussos chi non ana connoschenzia mi toccat de la tramunare in Italianu.
|