Italiano

Nora Geschiedenis Opgravingen Archeologische route Bibliografia De geschiedenis van Sardini� Archeologische route

De archeologische route die wij laten zien, houdt slechts rekening met de meest belangrijke bouwwerken, waarvan men beschikt over de nauwkeurigste aantekeningen.

Wij beginnen onze wandeling bij de archeologische restanten, die zich bevinden naast de ingang van de opgravingen. Het eerste gebouw draagt de naam Terme di Levante (Oosten), omdat het is gelegen aan de meest oostelijke baai. Deze thermen dateren uit de 4e eeuw na Chr. Zij zijn bijna geheel verwoest, bijna het gehele metselwerk is met de grond gelijk gemaakt, terwijl de funderingen en de vloeren beter bewaard zijn gebleven.
Zoals alle Romeinse thermen, zijn zij voorzien van een atrium - ingangshal van de thermen, en van een apodyterium - kleedkamer. Vanuit het atrium betrad men het apodyterium, waar men de kleren achterliet, dan keerde men terug in het atrium en vandaar betrad men de eigenlijke thermen, de ruimte met de warme baden. Een van deze ruimtes werd frigidarium genoemd : die bestond uit een kamer met vaten koud water. Een volgende badruimte is het calidarium - een kamer verzadigd met warme stoom. Een oven , aangrenzend aan de baden, verwarmde het water, ontzaglijk veel daarvan kwam in de tussenruimte tussen de twee vloeren, daarvandaan werd het calidarium voorzien. De tweede vloer werd gedragen door pilaren bovenop de eerste vloer, deze worden suspensurae genoemd. De op deze manier geproduceerde stoom werd geleid naar het binnenste van het calidarium. Het calidarium was slechts voorzien van kleine vazen met koud water, geplaatst in nissen in de muren en bedoeld om mensen te verfrissen na het warme stoombad. De thermen hadden ook altijd een tepidarium, een ruimte met een overgangstemperatuur tussen het frigidarium en het calidarium.

Als we deze straat vervolgen komen we aan het Romeinse Forum, het belangrijkste plein van de stad: op dit plein werden zakelijke belangen uitgewisseld en kwamen de mensen om elkaar te ontmoeten en te discussi�ren. Enkele wetenschappers denken dat het forum werd aangelegd bovenop de Carthaagse marktplaats. Via een galerij kwam men op het forum, deze galerij werd gevormd door zuilen met voetstukken en kapitelen. De voornaamste arcades vormen de ingang van het forum. Van het forum van Nora zijn nog een vloer bestaande uit plaveisel en enkele moza�ekfragmenten uit de 2e en 3e eeuw na Chr. over. Van de galerij zijn nog wat stenen blokken over, misschien overblijfselen van de huizen, die waren gesitueerd op het plein tegenover de ingang. Een enkel blok van de ingang van het forum is bewaard gebleven.

Aan de westelijke zijde van het forum ligt een heuveltje waarop een tempel werd gebouwd met een atrium gevormd door zes pilaren. Na de eerste ruimte waar de gelovigen bijeenkwamen bevond zich een binnenruimte waarin een cella was. Dit was een kleine kamer waar uitsluitend de priesters toegang hadden en waar de heilige voorwerpen werden bewaard. Deze tempel dateert uit het einde van de 2e begin 3e eeuw na Chr. Van deze tempel resteert nog maar 1 pilaar (deze is echter niet uit de Romeinse periode, maar werd in het daaropvolgende tijdperk gereconstrueerd), het plaveisel, de basis van metselwerk en de vloer van de cella.

Voorbij de tempel bevindt zich het Romeins theater. Dit is samengesteld uit drie belangrijke onderdelen:
- de cavea - de ruimte voor de toeschouwers in een amfitheater uit de klassieke oudheid, dit zijn dus de stoelenrijen
- de orchestra - de centrale ruimte, gesitueerd meteen aan de voet van de trappen van de cavea
- de scena - het toneel, waarop de voorstelling plaatsvindt
Men kon het theater binnengaan d.m.v. twee ingangen aan de zijkanten, maar de stoelenrijen waren ook bereikbaar via buitentrappen.
Twee ontdekkingen dragen bij tot het nauwkeurig vaststellen van de periode waarin het theater werd gebouwd:
- een munt met de beeltenis van keizen Hadrianus, geslagen in de 2e eeuw na Chr. en gevonden bij de bakstenen basis van het gebouw
- een van de vier aardewerken kruiken gevonden onder het toneel waarop nog te lezen is het merkteken van de abrikant, een vrijgelaten slaaf - libertijn - van keizer Dioclezianus, deze leefde eveneens in de 2e eeuw na Chr.
Over de funktie van de vier kruiken, die zich bevonden onder het toneel, zijn verschillende veronderstellingen gangbaar. Volgens een aantal archeologen dienden ze ter versterking van de stemmen van de acteurs, maar volgens meer recente studies zouden ze zijn aangebracht in het theater in een veel latere periode, toen de stad in verval raakte en het theater vaak werd gebruikt voor de opslag van levensmiddelen. Het binnenste van een van de kruiken bleek namelijk graan te bevatten.

Het Romeinse theater van Nora

Aan de achterzijde van het theater bevindt zich een officina fusoria , smelterij, een oven die gebruikt werd om glas en metalen te smelten. De onderzoekers veronderstelden dat deze werd gebouwd door de Carthagers, maar recente studies hebben aangetoond, dat deze smelterij is gebouwd in de Romeinse tijd.

Op een klein hooggelegen punt vanwaar men de gehele stad kan overzien, op een kleine afstand van het bewoonde gedeelte, is de tempio di Tanit, tempel van Tanit, gelegen. De Phoenisisch-Punische godin Tanit is een van de verschillende verschijningsvormen van de god Ba�l en zij werd uitgebeeld met een driehoek staande op een bol. Aangezien dichtbij de tempel een kleine piramide in steen werd teruggevonden, veronderstelde men dat deze deel uitmaakte van de beeltenis van de godin en daarom werd de tempel naar haar vernoemd. De tempel van Tanit werd gebouwd in steen en wordt gesteund door een rotswand. De steenblokken waarmee werd gebouwd zijn waarschijnlijk ontvreemd uit een nuraghe die in de nabijheid was gelegen.

Teruggaande naar de hoofdweg en dan naar rechts afslaand bereikt men een straat met putdeksels en voorzien van een verwarmingssysteem - Cloaca .Zij zijn goed bewaard gebleven. Een aantal daklichten van de cloaca verschaften doorgang naar de open lucht.

De straat met de cloaca leidt naar een volkswijk, die sommige onderzoekers Kasbah noemden .Zij bestond uit gebouwen met kleinere afmetingen, voorzien van regenbakken voor het opvangen van regenwater. In het begin dacht men, dat het om een Punische wijk ging, maar tegenwoordig zijn de onderzoekers van mening, dat de bewoners Romeinen waren en dat de gebouwen waren gebouwd van gebruikte materialen afkomstig van eerdere Punische bouwwerken.

Aan de zuidzijde van de Kasbah bevinden zich de centrale thermen, waarvan slechts enkele resten zijn overgebleven: de funderingen en enkele moza�ekvloeren, deze dateren uit de 3e eeuw na Chr. Ook de centrale thermen waren voorzien van een frigidarium en een tepidarium. Bovendien word het gebouw omgeven door een peristilium, een zuilengalerij die deel uitmaakt van een ninfeo, een tuin vernoemd naar de nymfen. Van het peristilium bleven de voetstukken van de zuilen over en de moza�ekvloeren van het ninfeo.

Dichtbij de kasbah bevindt zich een gebouw van groot formaat. Waarvoor het gebruikt
werd is onzeker. Enkele onderzoekers zijn van mening dat het een hospitium betreft, dus een herberg was, maar het is veel waarschijnlijker dat het een overdekte markt was, tevens gebruikt als slachthuis - macello. Het is rondom voorzien van een galerij met zuilen en tot op heden zijn drie vertrekken redelijk goed bewaard gebleven, waaronder een lange gang waarvandaan men de vertrekken betreedt en die het gebouw in de hele lengte doorloopt.

Aan de achterzijde van dit gebouw liggen de kleine badhuizen - piccole terme - die in zeer slechte staat zijn.

De straat vervolgend langs de aangrenzende kleine badhuizen bereikt men het westelijke strand, dat bijna geheel in beslag genomen wordt door de indrukwekkende ru�nes van de terme a mare - de badhuizen aan zee. Dit grote complex van gebouwen wordt aan twee zijden omsloten door een zuilengalerij, terwijl de oostelijke zijde is verweerd door de zee.

Men betrad het gebouw d.m.v. een grote brede trap, waarvan de bocht is ingestort, die naar het atrium leidt. Vanaf het atrium bereikt men het apodyterium - kleedkamer - die een moza�ekvloer heeft. Daarvandaan opnieuw het atrium overstekend bereikte men het frigidarium met twee vaten voor koud water. Het water bereikte de vazen voor opslag, deze waren verhoogd aangesloten d.m.v. aangelegde kanalen in de ruimte tussen de dubbele muren.

Aan de westelijke zijde bevinden zich de verwarmingsruimtes, deze worden van warmte voorzien door de ovens in de gang. Het gaat hier om drie bijzonder goed bewaard gebleven vertrekken. Het eerste is een tepidarium, een kamer voor lauwe baden, deze staat rechtstreeks in verbinding met het frigidarium en vervolgens een calidarium met twee aangrenzende ovens, waarvan er ��n goed bewaard is gebleven.

Een trap leidde naar de vasconi - vatenstelsel - voor het verzamelen van water op het dak. Het laatste vertrek van deze badhuizen is een latrina met opgehoogde vloer, verbonden met het rioleringssysteem. De badhuizen aan zee dateren uit de 2e eeuw na Chr.Verder zijn er nog kamers in de werkelijke badruimtes, vermoedelijk gebruikt als ontmoetings- en conversatievertrekken. De Romeinen kwamen tenslotte niet alleen naar de badhuizen om zich te verfrissen of zich te ontspannen, maar ook voor maatschappelijke contacten.

Aan de zijkant van de badhuizen bevond zich een pozzo nuragico - waterput - deze wordt beschouwd als het voornaamste bewijs van de nuraghe bevolking op de plek van Nora, v��r de Phoenisische kolonisatie.

Vervolgend langs de punt van "Su Coloru" komen we twee grote gebouwen tegen, het betreft hier herenhuizen, enigszins op afstand gebouwd van de rest van de huizen.

Het eerste en best bewaard gebleven is het casa dell' atrio tetrasilo (tetrasilo = met vier pilaren) . Het wordt zo genoemd omdat van het goed bewaard gebleven atrium van vier pilaren het voetstuk nog over is. De pilaren werden herbouwd tijdens de opgravingen, maar werden niet opgericht op dezelfde plaats waar ze zich oorspronkelijk bevonden. Links van de ingang is een cubiculum - slaapkemer - deze is verdeeld in twee delen, het kleinste deel ervan is een alcova, daar heeft het bed gestaan. De gang waarop deze kamers uitkomen eindigt met een kleine trap, die vermoedelijk leidde naar de eerste verdieping. Voor de ingang is een tweede gang waardoor men de andere kamers kan bereiken, waarin moza�ekvloeren. De moza�eken stemmen overeen met de datering van het huis tussen het eind van de 2e en de eerste helft van de 3e eeuw na Chr. Ten noorden van het huis met de vier-pilaren-hal vindt men de resten van een ander herenhuis in zeer slechte staat.

Moza�ek in het Huis met de vier-pilaren-hal

Vanaf dit huis gaat men vervolgens langs de Via Sacra - heilige weg - deze leidt naar het gebied van de tempels gelegen op de kaap.
Het belangrijkste deel hiervan en het beste bewaard gebleven is de Tempel van Esculapio. Esculapio of Eshum was de God van de geneeskunde. Men betrad de tempel d.m.v. een trap, die inmiddels volledig verwoest is, deze leidde naar een binnenhof met moza�ekvloer; aan de westzijde zijn de resten van vier vertrekken, waarvan men niet zeker weet waarvoor ze gebruikt werden: misschien om pelgrims, die de tempel bezochten, onderdak te bieden. Het werd namelijk ook als de juiste manier beschouwd voor zieken om de nacht door te brengen in het heilige gebouw, zodat de godheid hen via hun dromen de meest geschikte geneeswijze kon onthullen.

Vanaf de binnenplaats bereikte men de voorruimte naar de tempel, deze is door muren omringd. De monniken verzamelden zich in deze grote ruimte voor de ingang van een cella, een vertrek gereserveerd voor de priesters. Daar bewaarden zij de heulige relikwi�n. De cella is door een scheidingswand verdeeld in twee gedeelten. In de tempel werden vier standbeelden teruggevonden uit de repuplikeinse periode ( 2e eeuw voor Chr.). Twee ervan stellen heiligen voor, zij dragen giften voor de godheid. Een stelt voor een liggende man die slaapt en de laatste stelt een zieke voor omwikkeld door de spiraal-
vormige winding van een slang , het symbool van de godheid. Tegenwoordig worden de beelde bewaard in het Archeologisch museum te Cagliari.

Vertaald door :
Ariane Stam en Amy Cafferata
Augustus 2004

Ricerca svolta dalla
Classe 2�C - Scuola media "B. Croce" di Pula - Anno scolastico 1997/98